Yeni bir araştırma, 15 Ocak’taki Hunga Tonga-Hunga Ha’apai denizaltı volkanı patlamasının ne kadar güçlü olduğunu vurguladı. Bu patlama ile oluşan ses, yalnızca bu yüzyılda değil, son 139 yıldır görülmemiş bir güçle, atmosferik dalgalar halinde yayıldı. Ortaya çıkan ses, 20 Mayıs 1883’teki Krakatoa patlamasından bu yana Dünya’daki en yüksek sesti.
Science mecmuasında iki makalede yayınlanan araştırma, patlamanın yarattığı beklenmedik ve olağandışı bir atmosferik dalganın tsunamiye katkıda bulunduğunu söylüyor. Bu katkı, dalgaların neden klâsik tsunami modelinin öngördüğünden iki saat evvel yerlere ulaştığını açıklayabilir. Patlamadan kaynaklanan sonik patlama, 6.200 kilometre uzaklıktaki Alaska’da bile duyuldu.
UC Santa Barbara’nın Yer Bilimleri Kısmı doçenti başyazar Robin Matoza yaptığı açıklamada, “Bu atmosferik dalga olayı, çağdaş jeofizik kayıtlarında eşi görülmemiş bir olaydı” dedi.
Patlamanın ürettiği dalgalar gezegeni bir tarafta dört sefer, başkasında üç kere çevreledi. Takım, bilhassa, Lamb dalgası olarak isimlendirilen, yerçekiminin tesirinin dikkate alınmasını gerektirecek kadar düşük frekanslı uzunlamasına bir basınç dalgası hakkında data topladı.
Grup, Lamb dalgasının saatte 1.100 kilometrenin üzerinde bir süratle hareket ettiğini ve iyonosfere hakikat 450 kilometre yüksekliğe ulaştığını ölçtü. Yani, Milletlerarası Uzay İstasyonu’nun yörüngesinden daha yükseğe ulaştı.
Alaska Üniversitesi Fairbanks Jeofizik Enstitüsü’nden ortak muharrir David Fee, “Atmosferik dalgalar global olarak geniş bir frekans bandında kaydedildi” dedi ve devam etti: “Ve bu fevkalâde data setini inceleyerek akustik ve atmosferik dalga oluşumunu, yayılmasını ve kaydını daha yeterli anlayacağız.”
Fee açıklamasına “Bunun nükleer patlamaları, volkanları, sarsıntıları ve çeşitli başka fenomenleri izlemek için tesirleri var. Umudumuz, bu patlamadan kaynaklanan atmosferik dalgaları anlayarak volkanik patlamaları ve tsunamileri daha uygun izleyebileceğimizdir” diyor.
İkinci araştırma, çoğunlukla tsunaminin beklenilenlerden nasıl farklı olduğuna odaklanıyordu. Sualtı volkanik püskürmelerinden kaynaklanan tsunamiler, deniz tabanındaki kabuk deformasyonu ve atmosferik basınç dalgaları nedeniyle suyun yer değiştirmesiyle ortaya çıkıyor.
Lakin Lamb dalgası, bu ölümcül dalganın davranışında kıymetli bir rol oynayarak, beklenenden çok daha erken ulaşmasına sebep oldu. Araştırmacılar, gelecekteki modellerin daha düzgün tsunami kestirimine ve hayat kurtarma yeteneğine sahip olmasını sağlayabilecek bu özel senaryoyu hesaba katmasını tavsiye ediyor.
Hunga Tonga-Hunga Ha’apai tsunamisi Pasifik’te 19 kişiyi yaraladı ve en az altı kişiyi öldürdü. Kimi şahıslar hala kayıp…
incelet.com “Sen inceleme,incelet!” sloganıyla 19 Temmuz 2017 tarihinde yola çıktı. Teknoloji, seyahat ve otomobil kategorileri başta olmak üzere tüketiciyle buluşan tüm ürünleri inceler, tarafsız yorumlarını paylaşır.