Bazen arkeologlar, bir cins olarak ne kadar ilerlediğimizi gerçek manada vurgulayan keşifler yapabiliyor. Fakat bazen, bir keşif bize cetlerimize ne kadar benzediğimizi de gösterebilir. Neredeyse iki bin yıl öncesine ilişkin olan eski Yunanca bir yazıt bu ikinci kategoride yer alıyor: Bir sınıf yıllığı olduğu anlaşılan mermer bir tabletten bahsediyoruz…
Şu anda İngiltere koleksiyonlarında bulunan 20.000 kadar Atina yazıtını çeviri etmeyi ve yayınlamayı amaçlayan bir araştırma projesi olan Attic Inscriptions Online tarafından geçtiğimiz hafta yayınlanan notta tablet hakkında şunlar söyleniyor: “Yazıt, genç erkekler için bir yıllık askeri ve sivil eğitim olan ephebate’den geçen arkadaşların bir listesidir.“
Notlar, “Bu listeye dahil edilen otuz bir ephebe, muhtemelen yüzden fazla genç erkeği içermiş olan tüm kümenin bir alt kümesidir” formunda devam ediyor: “Ephebes’lerin hepsine sadece muhakkak isimleriyle atıfta bulunuluyor, soy isimleri yahut demotikler olmadan, tahminen de toplumsal art plandaki farklılıkları gizleyen eşitlikçi bir dokunuş. Alışılmadık bir biçimde, ephebelerin birçoğu, Theogenes için Theogas ve Dionysas ve Dionysodoros isimlerinin kısaltılmış biçimleriyle isimlendiriliyor.”
Bu şaşırtan keşif, tabletin Atina’daki yepyeni konutundan yaklaşık 3.000 kilometre uzakta, İskoçya’da ortaya çıktı. Tablet, yaklaşık 135 yıldır depoda duruyordu. En başta Oxford, İngiltere’deki Ashmolean Müzesi’nde saklanan farklı bir tabletin kopyası olduğu düşünülüyordu.
Ancak NPR ile konuşan Peter Liddel, “Bu yazıta biraz daha yakından baktığımızda aslında yeni bir doküman olduğunu keşfettik” diyor. Liddel, Attic Inscriptions Online projesinin editör komitesinde misyon yapmanın yanı sıra İngiltere’deki Manchester Üniversitesi’nde Yunan Tarihi ve Epigrafi profesörlüğü vazifesini de üstleniyor ve birebir vakitte tabletin üç tercümanından biri.
Liddel, NPR’ye verdiği demeçte, “Bu, İskoçya’da az sayıda bulunan yazıtlardan biri, Edinburgh kentindeki üç antik Atina yazıtından biri, bu yüzden muhakkak heyecan verici. Daha evvel bilinen her şeyden epey farklı bir şey” diyor.
Şans yapıtı, tabletin muharriri, Philippos’un oğlu Attikos isminde genç bir adam, yıllığın tarihini de yazmıştı. Sınıf listesinin son satırında “Sezar’dan” yazıyor. Araştırmacılar, bunun Tiberius Claudius Germanicus Caesar‘a bir gönderme olduğunu söylüyor.
MS 41 ile 54 yılları ortasında karar süren Roma İmparatoru Claudius olarak bilinen Claudius’un Britanya’yı Roma denetimi altına alan imparator olduğu düşünülürse, tabletin Birleşik Krallık’ta bulunmasının biraz ironik olduğunu da söyleyebiliriz. Yüzyıllar evvel Roma himayesine giren ve tablet yazıldığı sırada çok sayıda isyandan ve yine fetihlerden sağ kurtulmuş olan Atina’da yetişen ephebes, İmparatora hizmet etmeyi kimliklerinin temel bir kesimi olarak düşünmek için eğitilmekteydi.
Bu cins siyasi ve askeri gerçekleri biliyor olsak da, günlük hayatta yaşananlar hakkında birden fazla vakit pek bir bilgimiz olmuyor. Bu yüzden Liddel, bir genç tarafından okul arkadaşlarını tam olarak onları tanıdığı üzere kaydetmek için yazılan bu eski Atina yıllığının değer biçilmez bir keşif olduğunu belirtiyor.
incelet.com “Sen inceleme,incelet!” sloganıyla 19 Temmuz 2017 tarihinde yola çıktı. Teknoloji, seyahat ve otomobil kategorileri başta olmak üzere tüketiciyle buluşan tüm ürünleri inceler, tarafsız yorumlarını paylaşır.